Baba zekat borcunu ödemeden vefat ederse ne yapılmalı?
Zekât farz olduktan sonra fakirlere verilmek üzere ayrılan mal, hemen dağıtılmalı veya ölüm ihtimaliyle vasiyet yapılmalıdır. (Zaten vasiyet, genelde bu gibi, Allah (cc) haklarını veya kul haklarını içine alır.)
Merhum, ayrılmış ve fakirlere verilecek olan malı, dağıtmadığından sorumlu ve borçludur. Zaten zekât için ayrılan mal da varislere miras kalır. Onlar şayet isterlerse babalarını bu borçtan kurtarır, hayır yapmış olurlar. Bu vasiyetini yapmadan vefat eden içindir. Fakat vasiyet yapmışsa, işte o zaman bıraktığı mirasın üçte birinden ödenir. Yetmezse varisler kendi hisseleriyle tamamlayabilirler. Bu çok hayırlı bir teberru olur.
XXX
Baba ölmeden vasiyet ederek; "Ölürsem malımın yarısını hayrıma dağıtın." dedi. Babamız vefat etti. Bu vasiyeti yerine getirmemiz gerekir mi?
Varisler razı olur, kabul ederlerse yerine getirilir. Ancak vasiyet merhumun (ölenin) bıraktığı malın, şartlarına uygun olarak üçte birinde geçerlidir. Bu sebeple varisler bundan (üçte birden) fazlasına mecbur değildirler. Eğer varislerin bazıları bu vasiyeti kabul eder bazıları kabul etmezse, o zaman kabul edenlerin haklarından düşülür ve vasiyet yerine getirilir.
XXX
Babamız vefat etti. Vefatının yedinci günü yemek verdik, mevlit okuttuk. Diyorlar ki; babanızın kırk ve elli ikisinin yemeğini de vereceksiniz. Bunlar dinimiz de var mıdır?
Hayır, böyle özel tarihlere bağlı dini emirler yoktur. Çünkü vefat edenlerin arkasından, özellikle bu tarihlerle ilgili yemek, dua veya mevlit programlarının yapılmasının dini bir dayanağı bulunmamaktadır. Şüphesiz vefat edenlerimizin ruhlarına her zaman hayırlar yapabiliriz. Bu tür sabit günler (yedisi, kırkı, elli ikisi vs.) belirlemeksizin, imkânlar ölçüsünde ahirete göçenlerimizin ruhları için Kur’an-ı Kerim okur, fakir-fukaraya yardımlar yapıp, dualar edebiliriz.
XXX
Babamız vefat etti. Biz iki kardeşiz. Ayrıca annemiz hamiledir. Daha doğmamış kardeşimiz de mirastan hak sahibi olur mu?
Evet, olur. Anne rahmindeki cenin mirasta hak sahibidir. Cenin eda ehliyetine sahip değildir ama eksik vücûb ehliyetine sahiptir. Nesebi sabit olduğu gibi mirasa da hak sahibi olur. Eğer doğumdan önce miras taksim edilecekse ceninin lehine paylaştırılır ve onun hissesi doğumuna kadar bekletilir. Ceninin mirası hak etmesi dünyaya sağ gelmesine bağlıdır. Eğer ölü dünyaya gelirse bekletilen miras da diğer varislere paylaştırılır.
Eğer ikiz veya üçüz olursa miras taksim edilir. Daha sonra ikiz veya üçüzlerden dünyaya sağ gelen çocukların hakkı varislerden alınır ve onların velisine teslim edilir.
