Çalışma hayatını olumsuz yönde etkileyen unsurlardan birisi de tükenmişlik sendromudur. Günümüzde yaygın olarak rastlanan bu sendrom “başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin huzurunda meydana gelen tükenme durumu” şeklinde tanımlamak mümkündür.
Tükenmişlik sendromu aniden ortaya çıkan bir durum değildir, aksine yavaş ve sinsice gelişen bir belirtiler yumağıdır. Tükenmişlik belirtilerinin göz ardı edilmesi de onun ilerlemesine ve başa çıkılmaz hale gelmesine neden olmaktadır. Bu sebeple tükenmenin sinsi sürecinin belirtilerinin iyi bilinmesi ve zamanında teşhis edilerek gerekli önlemlerin alınması çok önemlidir.
Tükenmişlik sendromu depresyon ile karıştırılabilir. Her ikisi de insanın motivasyonunu azaltıp hayattan zevk almasını engellese de, aralarında önemli farklar vardır. Depresyondan kaynaklanan olumsuz duygular hayatın tümüne yayılmışken, tükenmişlik sendromu sadece yapılan işle ilgilidir.
Tükenmişlik belirtileri kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte, genel olarak fiziksel, psikolojik ve davranışsal belirtiler olmak üzere üç başlık altında incelenmektedir.
-Tükenmişlik fiziksel anlamda öncelikle hafif belirtiler olarak kendisini göstermektedir. Bu belirtiler; yorgunluk ve bitkinlik hissi, baş ağrısı, uyuşukluk, uyku bozuklukları şeklinde sıralanmaktadır.
-Psikolojik belirtiler; engellenmişlik hissi ve sinirlilik, nedeni bilinmeyen huzursuzluk ve tedirginlik, sabırsızlık, özgüvende azalma, güçsüzlük, enerji kaybı, iş ile ilgili ümitsizlik düşüncelerde belirsizlik ve karmaşıklık, asılsız şüpheler ve paranoya, depresyon, suçluluk hissi ve çaresizlik şeklinde sıralanabilir.
-Davranışsal belirtiler konsantrasyon düşüklüğü, çabuk öfkelenme, ani sinir patlamaları, ağlama nöbetleri, işi yavaşlatma, işten uzaklaşma, işine karşı gittikçe büyüyen hoşnutsuzluk, düşük iş performansı, işe geç gitme ve gitmemeler şeklinde sıralanabilir.
Tükenmişlikle başa çıkmak için:
∗ Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek
∗ İşle ilgili gerçekçi beklenti ve hedefler geliştirmek
∗ Kişisel gelişim ve danışmanlık gruplarına katılmak
∗ Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek
∗ Kişinin insan olarak sınırlılıklarını bilmesi ve kabullenmesi
∗ Hobi edinmek
∗ Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak,
∗ İşe ara vermek veya iş değişikliği yapmak,
∗ Kendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek gibi bireysel başa çıkma yolları sıralayabiliriz. Tüm bunların sonucunda başa çıkılamayan sendromlarda mutlaka uzman hekime başvurulmalı ve önlem alınmalıdır.